بیماری اوریون چیست؛ از علائم تا روش‌های درمان اوریون

بیماری اوریون چیست؟

اوریون یک عفونت ویروسی است که غدد بزاقی (غدد تولید کننده بزاق) که در نزدیکی گوش‌های ما قرار دارند (پاروتید) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اوریون می‌تواند باعث تورم یک یا هر دوی این غدد شود.

تا پیش از اینکه واکسن اوریون در برنامه واکسیناسیون کشوری قرار بگیرد، اوریون جزو عفونت‌های رایج دوران کودکی بود. از آن زمان، تعداد موارد ابتلا به این عفونت به شدت کاهش یافته است.

با این حال، شیوع اوریون هنوز به صورت موردی رخ می‌دهد. این موارد، عموماً در افراد واکسینه نشده‌ و معمولا در محیط‌های با تراکم جمعیت زیاد مانند مدارس یا دانشگاه‌ها بروز می‌یابد.

عوارض اوریون مانند کاهش شنوایی، به صورت بالقوه جدی‌اند، اما نادر هستند. در حال حاضر درمان خاصی برای اوریون وجود ندارد.

علت اوریون

اوریون یک بیماری مسری است که توسط ویروس ایجاد می‌شود. این بیماری از طریق تماس مستقیم با بزاق یا قطرات تنفسی که از دهان، بینی یا گلو پخش می‌شوند، گسترش می‌یابد. فرد آلوده می‌تواند از راه‌های زیر باعث پخش ویروس شود:

• سرفه، عطسه یا صحبت کردن
• به اشتراک گذاشتن وسایلی که ممکن است آب دهان روی آن‌ها وجود داشته باشد، مانند بطری آب یا لیوان
• شرکت در فعالیت‌هایی که فرد در تماس نزدیک با دیگران قرار دارد، مانند ورزش کردن، رقصیدن یا روبوسی

فرد مبتلا ممکن است از چند روز قبل از شروع تورم غدد بزاقی، تا پنج روز پس از آن، باعث پخش ویروس اوریون شود. فرد مبتلا به اوریون، باید در این مدت تماس خود را با دیگران محدود کند. به عنوان مثال در خانه بماند و در رویدادهای اجتماعی و گردهمایی‌ها شرکت نکند.

علائم و نشانه‌های اوریون

اوریون بیشتر با لپ‌های پف‌کرده و فک‌ حساس و متورم شناخته می‌شود. این علائم به دلیل تورم غدد بزاقی بناگوش (پاروتیدیت) در یک یا هر دو طرف صورت بروز می‌یابد.
علائم دیگری که ممکن است چند روز قبل از تورم غدد بزاقی بناگوشی شروع شود عبارتند از:

• تب
• سردرد
• دردهای عضلانی
• خستگی
• از دست دادن اشتها

برخی از افرادی که به اوریون مبتلا می شوند، علائم بسیار خفیفی (مانند سرماخوردگی) نشان می‌دهند یا اصلاً علائمی ندارند و ممکن است ندانند که به این بیماری مبتلا شده‌اند.

در موارد نادر، اوریون می‌تواند عوارض شدیدتری برای فرد ایجاد کند.

اکثر افراد مبتلا به اوریون در عرض دو هفته به طور کامل بهبود می‌یابند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر خود یا هریک از اعضای خانواده‌مان علائم و نشانه‌های اوریون داریم باید به پزشک مراجعه کنیم. اوریون تا حدود 9 روز پس از ظاهر شدن علائم بسیار مسری است. لازم است پیش از مراجعه به مطب پزشک به آن‌ها اطلاع دهیم که مشکوک به اوریون هستیم تا اقدامات لازم برای جلوگیری از انتشار ویروس به دیگران در اتاق انتظار انجام شود.

باید به یاد داشته باشیم که در حال حاضر اوریون یک بیماری غیرشایع است، بنابراین ممکن است بیماری‌های دیگری باعث علائم و نشانه‌های ظاهر شده در ما باشند. تورم غدد بزاقی و تب می‌تواند نشانه‌ی موارد زیر باشد:

• انسداد غده بزاقی
• یک عفونت ویروسی دیگر

درمان اوریون

اوریون، یک عفونت ویروسی است. بنابراین آنتی بیوتیک‌ها در درمان آن موثر نیستند. تا زمانی که سیستم ایمنی بدن با عفونت مبارزه می‌کند، درمان اوریون بر تسکین علائم متمرکز است. در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان ویروس اوریون وجود ندارد.

عفونت معمولا در عرض یک یا دو هفته از بین می‌رود.
در این میان، اقدامات زیر ممکن است کمک‌کننده باشد:

• استراحت کافی در رختخواب تا زمان برطرف شدن علائم
• استفاده از مسکن‌های بدون نیاز به نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای تسکین درد (استفاده از آسپرین برای افراد 16 ساله یا کمتر توصیه نمی‌شود.)
• نوشیدن مقدار زیادی مایعات. اما بهتر است از نوشیدنی‌های اسیدی مانند آبمیوه اجتناب کنیم؛ زیرا این نوشیدنی‌ها می‌توانند غدد بناگوشی را تحریک کنند. آب معمولا بهترین مایع برای نوشیدن است.
• استفاده از کمپرس گرم یا خنک روی غدد متورم به کاهش درد کمک می‌کند.
• مصرف غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد ندارند، مانند سوپ، پوره سیب زمینی و تخم مرغ آب پز

در صورت عدم بهبودی علائم پس از 7 روز، یا تشدید ناگهانی علائم، باید مجددا برای مشاوره با پزشک خود تماس بگیریم.

جلوگیری از گسترش عفونت اوریون

اگر خود یا هریک از اعضای خانواده‌مان مبتلا به اوریون شدیم، جلوگیری از گسترش عفونت بسیار مهم است.

بهترین راه برای پیشگیری از گسترش عفونت این است که:

• تا 5 روز پس از بروز اولین علائم، از رفتن به مدرسه، دانشگاه یا محل کار خودداری کنیم.
• دست‌های خود را به طور مرتب با آب و صابون بشوییم.
• همیشه هنگام سرفه و عطسه از دستمال کاغذی برای پوشاندن دهان و بینی خود استفاده کنیم و بلافاصله پس از استفاده، دستمال را در سطل زباله بیندازیم.

عوارض اوریون

عوارض اوریون نادر است، اما برخی از این عوارض به طور بالقوه جدی هستند. عوارض اوریون در بزرگسالان شایع‌تر است.

بیشتر عوارض اوریون شامل التهاب و تورم در قسمتی از بدن است، مانند:

• بیضه‌ها: التهاب بیضه (اورکیت) باعث تورم یک یا هر دو بیضه در مردانی که به بلوغ رسیده‌اند، می‌شود. اورکیت، دردناک است و ممکن است منجر به کاهش اندازه بیضه (آتروفی بیضه) شود. التهاب بیضه می‌تواند منجر به عقیمی موقت یا کاهش باروری در مردان شود، اما تاکنون هیچ مطالعه‌ای اثر این التهاب بر ناباروری دائمی را ارزیابی نکرده است.
• مغز: عفونت‌های ویروسی از جمله اوریون می‌توانند منجر به التهاب مغز (انسفالیت) شوند. انسفالیت می‌تواند منجر به مشکلات عصبی و تهدیدکننده زندگی شود.
• غشاء و مایع اطراف مغز و نخاع: این بیماری که به عنوان مننژیت شناخته می‌شود، در صورتی رخ می دهد که ویروس اوریون از طریق جریان خون پخش شود و سیستم عصبی مرکزی را آلوده کند.
• پانکراس: علائم و نشانه‌های این بیماری که به پانکراتیت معروف است شامل درد در قسمت فوقانی شکم، حالت تهوع و استفراغ است.
• تخمدان‌ها (اوفوریت) و/ یا بافت پستان (ماستیت)

سایر عوارض اوریون عبارتند از:

• از دست دادن شنوایی. کم‌شنوایی می‌تواند در یک یا هر دو گوش رخ دهد. هرچند نادر، اما افت شنوایی گاهی دائمی است.
• مشکلات قلبی. اوریون، به ندرت سبب ضربان قلب غیرطبیعی و بیماری‌های عضله قلب می‌شود.
• سقط جنین. ابتلا به اوریون در دوران بارداری، به خصوص در اوایل بارداری، ممکن است منجر به سقط جنین شود.

پیشگیری از اوریون

بهترین راه پیشگیری از اوریون، واکسینه شدن در برابر این بیماری است. اکثر افراد پس از واکسینه شدن کامل، نسبت به اوریون مصونیت دارند.

واکسن اوریون معمولاً به صورت واکسن ترکیبی شامل سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) است و در دو دوز، پیش از ورود کودک به مدرسه در سنین زیر تزریق می‌شود:

• بین 12 تا 15 ماهگی
• بین 4 تا 6 سالگی

منابع: Centers for Disease Control and Prevention , National Health Service , Mayo Clinic

IR-0323-ABD-7983-AS